बस स्थानकावरचा तो एक दिवस

  - विलास खैरनार

कॉलेज मधून धावपळ करत मी बस स्थानकावर पोहोचलो तर कळलं की गाडी एक तास उशिरा येणार आहे म्हणजे दुपारच्या एक वाजता. बस चुकली नाही एवढंच समाधान मनात होतं पण तिथे नजर कोणाला तरी सारखी शोधत होती. माझी नजर पूर्ण बस स्थानकावर फिरत होती. जागोजागी प्रवाशी उभे होते, कोणाच्या हातात बाजारांच्या पिशव्या तर बायांच्या डोक्यावर बोचके होते, समोरच साधारण साठीच्या पुढच्या नऊवारीतल्या दोन म्हाताऱ्या आजी आपसात गप्पा करत होत्या.
"काय शे तिना माहेरमा, तेसले खावन पडी जाईल शे आणि आटे तोरा अशी दखाडस एखादी राजानी पोर शे, तो ते नुसता बैल करी टाका तिनी," पहिली आजी तोंड वाकड करत म्हणाली
"आमनीनं तर नको विचारू, जशी काही सासरमा जे शे सगळं तिना बापनीच धाडेल शे, काय शे व माय आमनीन माहेर मा, निधी ना भंडारा, नी गावभर डोम्बारा" दुसरी आजी पदर सावरत म्हणाली

मी आजींच्या गप्पा व्यवस्थित ऐकू लागलो, त्या आपापल्या सुनाचे बद्दल बोलत होत्या, गप्पा ऐकून मनातल्या मनात हसू लागलो काही वेळात एका म्हाताऱ्या आजीचे लक्ष माझ्याकडे गेले अन तिने मला निरखून बघितले आणि लगेच गप्पा थांबून मला वेळ विचारला, मी हळूच सांगितले "सव्वा बारा वाजले आजी", पण दुसरी आजी माझ्याकडे डोळे वटारुन बघत होती, मी त्यांचे बोलन चोरून ऐकत होतो असं त्या आजीच्या लक्षात आले असावे म्हणून मी तिथून काढता पाय घेतला,
मी परत पूर्ण बस स्थानकावर नजर फिरवली ती मला कुठेच दिसली नाही, बस स्थानकाच्या अलीकडेच सरोदे न्युज एजेंशी जवळ दोन म्हातारे बाबा एकच न्युज पेपर एकमेकांच्या डोक्याला डोकं टेकून वाचत होते अन त्यांच्या अगदी जवळच मुला-मुलींचा घोळका गप्पा करत स्वत:चे मनोरंजन करीत होते, न्युज एजेंशी जवळच भल्या मोठ्या निंबाच्या झाडाला पाट टेकून उभा राहिलो, माझा संयम आता सुटत चालला होता, मनात बैचेनी वाढत होती, मी माझे कान त्या मुलांकडे लावले, पण त्यांच्या गप्पा न सांगितलेल्या बऱ्या मी माझे कान बंद केले बाबांच्या पेपर मध्ये डोकवत पेपर वाचण्याचा प्रयत्न करू लागलो, तिथे पण न्युज पेपरमध्ये हेड लाईन दिसत नव्हत्या, मी व्यवस्थित निरखून पाहिले पण पेपरामध्ये फक्त कल्याण, मिलन तिथे सर्व आकडे आकडे दिसले, "अरे यार हे तर रतन खत्रीचे माणसं आहेत, ते बाबा जुगार खेळणारे दिसले, मी मनातल्या मनात म्हटले इथे सगळ 'ईय्या मोडीनं खिय्या करनं' काम चालू शे", तिथून हि मी काढता पाय घेतला आणि रस्त्याकडे नजर टाकली, बघतो तर काय ती अन तिच्या मैत्रिणी सोबत समोरून येत होत्या, दोघेही जोरजोरात हसत बस स्थानका मध्ये येत होत्या, मी जणू काही वाऱ्यासारखा उडू लागलो, पक्षासारखा डोलू लागलो, मन आनंदाने बहरून आले,

बाजीप्रभू देशपांडे

                      ( बाजीप्रभू देशपांडे यांची कहाणी "कथा-कथन" स्वरुपात लिहिली आहे ) 

दिनांक २ मार्च ४६६० या दिवशी गुढी पाडवा होता. शिवाजी राजानी नुसतेच मिरज सोडले आणि पन्हाळागडावर आले होते. पन्हाळगडावर शिवाजी राजाचे येणे याच्यामागे पण त्याच्या काही योजना होत्या. एकतर पन्हाळा स्वराज्याच्या कडेला होता. आणि पन्हाळा मोठा बिकट गड होता. पण एवढी योजना आखून ही शिवाजी राजे पन्हाळागडावर आटकलेच, खाली सिद्दी जोहरने गडाची इंज-इंज भूमी वेढ्यात गराडली गेली, तोफाचा मारा सुरु झाला. मारा तटापर्यंत पोहचत नव्हता, शेवटी फाजल खान बिन-अफजल खान मोहम्मदशाही इंग्रजाच्या तोफा घेऊन आला व लांब पल्ल्याच्या तोफा आग ओकू लागल्या सुदैवाने तोही मारा बेकार झाला. सिद्दी जोहरला आपलाच माणूस सामील झाला. त्याचे नांव .......! व्यंकोजी ऊफ एकोजी राजे ! शिवाजी राजेचे सख्खे सावत्र भाऊ शहाजी राजांच्या दुसऱ्या राणीसाहेबतुकाइंबाईसाहेबांचे चिरंजीव, दिवरे चिरंजीव ! आपल्या भावाची हार पाहण्यास उत्सुक असलेले विवेकशुन्य, आमचेच दळभद्री बांधव
पावसाळ्याचे दिवस सुरु झाले पण पावसातही गवताची झोपडी लावून सिद्दी जौहरने वेढा ढिला पडू दिला नाही. दिवसामागून दिवस जात होते गडावर राजे तीन महिन्यापासून अडकलेले होते बाहेर काय चालु आहे याची काहीच खंबर राजांना नव्हती ज्येष्ठ उलटून आषाढाचा महीना लागलाः होता. कर्नाटकच्या मोहिमेत गेळेळे नेताजी पालकर बाहेरून वेढ्यावर आकमण करुन वेढा फोडून टाकतील ही अशाही संपली होती. कारण सिद्दी जौहरच्या वेढ्या व्यतिरीक्त राखीव फौजेने नेताजी पालकर व सिदुदी हिलाल यांना पिटळून लावले होते. 
अखेर एक दिवस उजाडला तो दिवस होता. आषाढी महिन्यातील १२. जूले १६६० वार गुरुवार राजानी गडावरुन निसटण्याच्या बेत त्याना आखला. त्यादिवशी सकाळी -- सकाळी गंगाधरपंत वकील म्हणून गडावरुन उतरले व बिनशर्त शरणागतीचे पत्र (निरोप) सिद्दी जौहरला देऊन त्याला व त्याच्या फौजेला गाफिल करण्यात आले आणि त्याच रात्री शिवाजी राजा वेढ्यातून निसटले हेराच्या नजरेतून मात्र ते निसटू शकले नाहीत. सिद्दी मसूदने पाढलाग केला. काही अंतरावर शिवराय पकडले गेले, पाहता तर काय पालखीत शिवरायांसारखा वेष परीधान केलेला जाती म्हावी असलेला शिवा काशिद बसलेला होता. आणि याठिकाणी सिद्दी मसूद फसला, पण लक्षात येताच शिवा काशिदचे तुकडे --- तुकडे करण्यात आले
सिद्दी मसूदला फसवण्यासाठी शिवरायांच्या जागी पालखीत बसणे म्हणजे आपला अंत छसा होईल हे शिवा
काशिदला ‘माहीत होतं.......! तरी तो बसला, का? तर फक्त या स्वराज्यासाठी त्याने आपले अमर मरण पत्करले त्यांच्या
गावी नेवापूरत आजही दसऱ्याला लोक त्याच्या समाधीवर आधी सोने चढवतात मग दसरा साजरी करतात.
शिवा काशिदची फसवणूक लक्षात येताच सिद्दी मसूद पन्हाळाकडे गेले पाहता तर गडावर कोणाचा पत्ता नाही आता सिद्दीला जाणीव झाली होती कौ आता शिवाजी राजे आपल्या हातातून निसटले पण तरी सिद्दीने हार मानली नाही. सिद्दीला हे माहीती होते की राजे पन्हाळगडावरुन थेट विशाळगडावर जातील सिद्दीने राजाच्या पाठळाग सुरु केला. सिद्दीने मलकापूर मार्ग निघाला पण शिवाजी राजाचा मार्ग मात्र म्हसई पठार, चापेवाडी, खोतवाडी, अंबावाडी, पाटेवाडी हा होता. पण तरी देखील शिवाजी राजाची घोडदौड सुरुच होती, कारण पुढे जाऊन दोघाचे मार्ग एका ठिकाणी जाऊन मिळतील हे राजाना माहीती होते.
रात्रीची वेळ होती, त्यात पावसाळ्याचे दिवस, वरुन विजाचा कडकडात, जोराचा पाऊस, खाली चिखल—विखल झाला होता, घोड्याचे व सैन्याचे पाय चिखलात जात होते. आणि मागून सिद्दीचा पाठलाग सुरु होता. विशालगड अजून चार कास दूर होता.
शिवाजी राजासाठी रात्र जणू काही वैऱ्यासारखी चाल करुन येत होती. काय करावे राजाना काहीचं कळतं नव्हते...
अखेर.....! 
अखेर.....! गजापूरची घोडखिंड आली आणि शिवाजी राजाना एक आवाज आला. 
महाराज.....! जरा थांबवे.
शिवाजी राजा थांबले
घोड्यावरुन एक मावळा उतरला, डोळे त्याचे पानेदार त्यांच्या डोळेत चितेच्या नजरेची... धार दिसत होती. धिप्पाडासारखी छाती, आवाज निघावा तो एकाद्या सिंहाच्या डरकाळी सारखा, वाघाच्या ताकदीच बळ होत, त्यांच्या मनगटाळा मनगट लावण्याची हिंमत नव्हती कोणाची त्यांच्या कमरेला अडकलेली समशेर त्यांच्या पराकमाची साक्षी देत होती, असा हा लांबलचक पोलादी महापुरुष त्या घोडखिंडीला पण लाजवत होता. 
कृष्णाजी आणि बयोबाईच्या पोटी जन्म घेतलेला हा मराठ्याचा वाघ.

नांव होते ......! नांव होते बाजीप्रभू देशपांडे
बाजीनी पुढे येऊन राजाना मानाचा मुजरा केला.
महाराज..! विशालगड घोडखिंडीपासून चार कोस दूर आहे. रात्रीची वेळ आहे. जोराचा पाऊस पडत आहे. मागून सिद्दी मसूदचा पाठलाग सुरु आहे. महाराज ! मी काही मावळे घेऊन या घोडखिंडीत थांबतो तुम्ही गडावरुन जाऊन फक्त एक तोफेचा आवाज द्या.
मी भवानी मातेची शपथ घेऊन सांगतो. जो पर्यंत मळा तोफेचा आवाज येत नाही तो पर्यंत मी एका मोगलाला
सुध्दा ही घोडखिंड ओलांडू देणार नाही.
बाजींचे वाक्य पूर्ण होतं नाही होतं तेवढ्यात शिवाजी राजे म्हणाले.
नाही...! बाजी नाही मी तुम्हाला संकटात सोडून नाही जाणार
तितक्यात बाजी म्हणाले.
काळजी नसावी महाराज, हिंदूत्वासाठी आणि धर्मरक्षणासाठी रक्तल सांडण्याची रीत आहे या मगठ्याची, मी गेल्यावर माझ्यासारखे हजारो बाजी निर्माण होतील पण आज या रयतेला या हिंदू राष्ट्राला तुमची गरज आहे. बाजी काही तीनशे निवडक मावळे घेऊन थांबले, बाजींनी शिवाजी राजांना मुजरा केला. राजानी बाजींना मिठ्ठीत घेतले. राजानी बाजींचा निरोप घेतला आणि विशालगडाकडे निघाले. बाजीप्रभू देशपांडे काही निवडक तीनशे मावळे घेऊन घोडखिंडीत एखाद्या शिकारीला बसलेल्या वाघासारखी लपून त्या मुघलांची वाट पाहत होते, आणि शिवाजी राजे एका तुफाण्यासारखे गडाकडे जात होते, का? कशासाठी? फक्त या हिंदुत्वासाठी ह्या हिंदुराष्ट्रासाठी 
बघता.... बघता मुघल त्या घोडखिंडीत आले, आणि एकच हरहर महादेवाचा जयघोष सुरु झाळा, तलवारींचा सप सप आवाज येऊ लागला, सिद्दी मसुद पुर्णपणे घाबरला होता मुघलांना होत्याच नव्हत केल, काही क्षणातच .... काही क्षणातच ती घोडखिंड लालबुंद झाली. अनेक मुडके त्या लालबुंद झालेल्या घोडखिंडीत पडत होते त्यात काही आमच्या मर्द मराठ्या मावळ्याची ही होते. मुधलाची पिछेहाट होत होती. बाजीप्रभू देशपांडे घोडखिंडीच्या मुख्य कमानित उभे होते जाही मुधळ खिंड ओलांडण्याचा प्रयत्न करत हाता त्याचे मुंडके काही क्षणातच धडावेगळे करीत होत.पण बाजीच्या अंगावर पाठीमागून वार होत होते. पण बाजी मागे हटत नव्हते. शिवाजी राजे तिकड एखाद्या वाऱ्याच्या वेगासारखे विशाळगडावर जात होते. कारण राजांना काळजी होती त्या बाजीची राजांना गडावर जाऊल तोफेचा आवाज द्यायांचा होता. 
इकडे बाजींची समशेर सप सप वार करीत होती. अखेर..... अखेर नामर्द मुघलांनी पात कला. बाजींच्या पाठीमागून वार केला. आणि पाठीत घातलेली समशेर पुढे बाजींच्या छातीत निघाली. बाजीच्या पाठीमागूम आणि छातीमधून रक्त भळभळ निघू लागले बाजीच्या दोघी हाताच्या समशेर थडवल्या ते घुडग्यावर खाली वसले.
इतक्यात पऱ्हाळावरुन तोफेचा आवाज बाजीच्या कानांत येवून धडकला.
‘राजे गडावर पाहचले.......!
‘राजे गडावर पोहचले.......!
असे म्हणतं, बाजींनी दोघी हातातील तलवारी जमीनीवर टेकवत खाली बसले आणि आपले डोक तलवारी ठेवले. त्या लालबुध झालेल्या घोडखिडीत बाजी धारातीर्थी पडले. सर्वत्र शांता झाली, ती शांतता फक्त काही क्षणासाठी होती. काही वेळेतच पक्ष्याचा करकराट सुरु झाला, जोराच वादळ येवू लागलं आणि त्या घोडखिडीत आदळू लागलं, ढगात वीजांचा कडकडात सुरु झाला. जोराचा पाऊस सुरु झाला. ये सर्व पहाता असं वाटत होते की जणू काही ती घोडखिंड बाजीप्रभुना मानाचा मुजरा करीत होती.
बघता बघता बातमी राजेपर्यंत पोहचलो.
‘महाराज.....! बजी धारातीर्थी पडले महाराज.... बाजी धारातीर्थी पडले.
हे शब्द कानावर पडताच शिवाजी राजे तडकण सिंहासनवरुन उठले आणि म्हणाले.
‘माझा सिंहासारखा बाजी गला....!
‘माझा सिंहासारखा बाजी गेला.....!
असे म्हणतं, राजे स्वत:ला कसेबसे सवरत सिंहासनावर बसले.
घोडखिडीला पावन झालेले बाजी प्रभु देशपांडे, आज ही ती पावनखिड बाजीचा इतिहास मोठ्या गर्वाने सांगते आहे
असे होते आमचे शिवाजी राजे आणि असे होते त्याचे मावळे.
अशा या माझ्या हिंदू स्वराज्य साठी लढणारे माझे सर्व मराठी मावळ्याना माझा
‘मानाचा मजुरा......, मानाचा मजुरा.......!’

राडा प्रेमाचा

        "मी जे काही सांगतोय,  ते खरंच सांगतोय यात खोटं अजिबात नाही" 

        शाळेत असतानांच मला पिक्चर बघण्याची खूप आवड होती, तेव्हा पिक्चर मध्ये त्या हिरोची एकच हिरोईन असायची आता किती असता माहीती नाही तो ज्याचा त्याचा आवडीचा विषय आहे. असो... पण सहाजिकच पिक्चर बघून आपली पण एक हिरोईन असावी असं मला वाटायचं, 

          मी एकदा तिच्यावर इंप्रेशन पाडण्यासाठी शाळेत चेह-यावर खूप पावडर फासून गेलो, पण चेह-यावर किती पावडर लावायची याचा अंदाज मला आला नव्हता, पावडर लावून आल्यामुळे सरांनी कुत्र्या सारखा धुतला, सरांना माझ्या पावडर लावण्या मागच्या भावना समजल्याच नव्हत्या आणि माझ्या प्रेमाचा सुगंध तिच्यापर्यंत पोहोचलाच नव्हता.

         अभ्यासात पुढे पुढे असणारा मी केव्हा मागे मागे गेलो समजलंच नाही तेही तिच्यामुळे. असो, आता आमची दहावी संपली होती म्हणजे तिची आणि माझी. 

         पुढे काॅलेजला आम्ही जाऊ लागलो, हाफ पॅट वरुन मी सरळ फुल पॅटवर काॅलेजला जाऊ लागलो. तसा तीचा आणि माझा काॅलेजचा पहिलाच दिवस होता, जीन्स आणि टी शर्ट घालणा-या मुली मी फक्त टीव्हीवर बघितल्या होत्या  पण आता प्रत्यक्षात बघत होतो.

         वर्गात आता एका पेक्षा एक सुंदर मुली दिसत होत्या, मनात वाटत होतं पहीली सोडून आता दुसरीवर लाईन मारावी, मी तशी एक सुंदर मुलगी शोधली आणि तिथे लाईन टाकण्यास सुरुवात केली, दुस-या दिवशी तिचा भाऊ आला,  तिला काॅलेजला सोडायला, त्याची मोठी मोठी दाढी, बोटांमध्ये मोठ्या मोठ्या अंगठ्या, जसा काही तो अफजल खान सारखा दिसत होता, मी बिचारा अमीर खान सारखा, दोन हात करण्याची वेळ आली तर कुठं निभाव लागणार, मग मी पण कोणाच्या बापाला न घाबरता तिचा चॅप्टर तिथेच क्लोज केला.

          मग मी तिसरी शोधली, तिथे तर कहाणी सुरू होण्याच्या आधीच संपली, कारण तिचा बाप त्या काॅलेजचा प्राध्यापक होता, आता प्राध्यापकाच्या पोरीला पटवणं म्हणजे थोडं जिगरीच होतं, तसही त्याचा जावई होणं मला आवडलं नाही म्हणून मी सरळ तिला बहीण मानलं, आता तुम्ही असं नका म्हणू की मी तिच्या बापाला घाबरलो, तसं अजिबात नाही, सांगितलेलं बरं...

           बरेच दिवसानंतर काय झालं,  एका दिवशी बसमध्ये एक मुलगी दिसली, मी ठरवून घेतलं आता मागे हटायचं नाही, काहीही झालं तरी हिला पटवायचचं, रोज तिच्यावर शायनिंग मारुन मारुन कस बस अखेर तिला मी पटवलं, आता रोज बस मध्ये आमचं ये-जा असायची,  कधी ती माझं सीट सांभाळायची कधी मी तिचं सीट सांभाळायचो, रोज बस मध्ये एका सीटवर बसायचं आणि गप्पा करत बसायचं, कधी तिने जोरात हसायचं कधी मी जोरात हसायचं, आता काॅलेजमध्ये पण आम्ही सोबत राहायला लागलो. बघता बघता आमची प्रेम कहाणी तिच्या गावाच्या पोराण पर्यंत गेली, मग काॅलेजला येणा-या तिच्या गावाच्या पोरांनी मला गाठले आणि मला म्हणाले याच्या पुढे जर तु तिच्या सोबत दिसला तर तुझं काॅलेजला येणं-जाणं आम्ही बंद करुन टाकू, त्यांनी मला हे सरळ शब्दात सांगितलं, मी पण अहिंसाचा पुजारी होतो, धमकी आणि मारपीठ आपल्या तत्वात बसतं नव्हतं म्हणून मी तिचाही चॅप्टर क्लोज केला.

        आता जुन्या लोकांची म्हण आहे,  "जुणं ते सोनं"  मग काय करणार मी माझ्या जुन्या प्रेमाकडे वळलो, आणि तिचा शोध घ्यायला सुरुवात केली, कारण काहीही झालं तरी ते माझं पहिलं प्रेम होतं आता कोणी आपल्या पहिल्या प्रेमाला कसं विसरेल बरं, ती बरेच दिवसापासून काॅलेजला दिसली नव्हती, पण काय करणार मन हे वेडं असतं, या वेड्या मनाला तरी कसं समजवायचं.

         आता मला थोडी हिम्मत पण येऊन गेली होती. म्हणतात ना अनुभवातून माणूस बरेच गोष्टी शकतं असतो अगदी तसंच माझं झालं असावं असं आपण समजू, कोणत्या तरी महान विचारवंताने  कुठंतरी म्हणून ठेवलं आहे की, "छोकरी,बस और ट्रेन के पीछे कभी नही भागना चाहीये"  पण तरीही मी मागे हटत नव्हतो, यावेळी मी मात्र अतीच केली, थेट मी तिच्या भावाजवळ गेलो आणि विचारलं, "काय रे, तुझी दिदी सध्या कुठं काही दिसतं नाही" त्यांने माझ्याकडे बघितलं, मला वाटलं आता इथे पण काहीतरी राडा होणार, पण झालं उलटंच, त्यांने माझ्याकडे बघितलं आणि थोडं हसून घेतलं, "काय झालं हसायला" मी विचारलं, त्यांने माझ्या खांद्यावर हात ठेवून म्हटलं,"माझ्या दिदीच लग्न होऊन सहा महिने झाले" हे शब्द कानावर ऐकताच जणू काही माझ्यावर आकाश कोसळले होते. तेव्हा मी स्वतःला कसंबसं सावरलं, सरळ घरी गेलो आणि पिक्चर बघत बसलो.

        असो, जे झालं ते, आता मी सर्व काही सोडून एक सभ्य माणूस झालो आहे, उगीच कोणाचा गैरसमज नको, आता माझ्या सारखा चांगला माणूस तुम्हाला शोधून सापडणार नाही, तसा तुम्ही शोधण्याचा प्रयत्न ही करु नका, सांगितलेलं बरं.

                                           - विलास खैरनार